Erzurum'da, çocukların adli süreçlerde yararlarının gözetilmesi, korunmaları ve örselenmemelerinin sağlanması amacıyla kurulan Türkiye'nin ilk Çocuk Adalet Merkezi (ÇAM), sosyal hukuk devleti çerçevesinde kucak açacağı çocukların rehabilite edilip suçtan uzaklaştırılarak topluma kazandırılmalarını sağlayacak.
Adalet Bakanlığı ile Erzurum Büyükşehir Belediyesinin 23 Mart'ta imzaladığı iş birliği protokolüyle kentte inşa edilen merkez, bir süre önce tamamlanarak 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü'nde Adalet Bakanı Abdulhamit Gül tarafından hizmete açıldı.
Yargı Reformu Stratejisi (YRS) ve İnsan Hakları Eylem Planı'nda (İHEP) yer alan, çocukların adli süreçlerde üstün yararlarının gözetilmesi ve korunmasının yanı sıra örselenmesinin önüne geçilmesi hedefi doğrultusunda "onarıcı adalet" yaklaşımıyla inşa edilen ÇAM projesi ile suça sürüklenen çocukların adli süreçlerden olumsuz etkilenmesinin engellenmesi, mağdur çocukların rehabilitasyonlarının gerçekleştirilmesi, adli süreçte çocuklara yönelik koruyucu ve destekleyici tedbirlerin alınması amaçlanıyor.
Proje kapsamında, anayasada çocukların üstün yararının korunması amacıyla gerekli tedbirlerin alınmasına, buna uygun mekanizmaların oluşturulmasına yönelik hükümler ve sosyal hukuk devleti ilkesi gereği çocukların çaresiz ve yalnız olmadığını, devletin ilgili tüm kurumlarıyla yanında olduğunun hissettirilmesi doğrultusunda, çocuk mahkemeleri müstakil bir kampüs içinde yapılandırılarak bir model geliştirildi.
Çocukların suç ve suç ortamlarından uzak tutulmaları, onları suça iten etkenlerin ortadan kaldırılması ve yararlı bireyler olarak yeniden toplumla bütünleşmelerinin sağlanmasının tüm kurumların koordineli şekilde çalışmasını zorunlu kılması sebebiyle ÇAM'da ilgili tüm kurumlar bir arada hizmet vererek çalışma fırsatı buluyor.ÇAM sayesinde çocukların yetenekleri belirlenip geliştirilecek
İçerisinde havuzların, oyun parklarının, sosyal tesislerin yanı sıra Erzurum Büyükşehir Belediyesinin kırılgan gruplara yönelik koordinasyon birimlerinin de yer aldığı Olimpiyat Millet Bahçesi içerisinde oluşturulan ÇAM ile çocukların belirlenen risklerinin ortadan kaldırılması, ihtiyaçlarının karşılanması, rehabilite edilmeleri, ilgi alanlarına uygun kurs, eğitim gibi programlara yönlendirilmeleri sağlanarak meslek edinmeleri, spor ve sanat gibi alanlarda yeteneklerini geliştirmeleri sağlanacak.
Mağdur ya da suça karışan çocukların adliyeyle karşılaşmadan ve örselenmeden haklarındaki sürecin tamamlanacağı ÇAM'da, çocuk mahkemesi, çocuk soruşturma bürosu, Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğü, Adli Görüşme Odaları (AGO), çocuk polisi, avukatlar, hukuk kliniği, adli tıp irtibat bürosu gibi birçok adli birim ve kişi bir arada bulunuyor. ÇAM'da duruşmalar çocuk dostu duruşma salonlarında cübbe giymeyen yargı mensupları ve avukatlar ile ilgili uzmanların katılımıyla yapılıyor.
Projenin tanıtımı amacıyla düzenlenen programda, temsili duruşma yapılarak çocuk dostu usullerin uygulandığı merkezdeki süreç anlatıldı. Yuvarlak masa kurularak oluşturulan çocuk dostu duruşma salonunda, mağdur çocuk vekili, suça sürüklenen çocuk ve vekili, çocukların aileleri, uzmanlar ile cübbe giymeyen hakim ve avukatlar yer aldı. Suça sürüklenen çocuk ile karşılaşması uygun bulunmayan mağdurun beyanı ise AGO üzerinden uzman aracılığıyla alındı.
ÇAM'ın amacı çocukları cezalandırmak değil, suçtan uzak tutmak
Adalet Bakanlığı Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığında görevli Daire Başkanı Murat Binici, gazetecilere, çocukların adli süreçte örselenmemesini temel yaklaşım olarak benimsediklerini söyledi.
Çocuk dostu ortamlar oluşturmak adına AGO'yu hayata geçirdiklerini aktaran Binici, "Suça sürüklenen çocuklarımızı cezalandırmasını değil, bu suç ve suç ortamlarından kurtarılmasını amaçlıyoruz. Bu merkezimizin amacı tam da bu." dedi.
Binici, bir çocuğun suç işlemesinde bulunduğu toplumun ya da ortamın etkili olabileceğini vurgulayarak, şöyle devam etti:
"Tüm kurumlarımız, çocuklarla ilgili adli süreçte bir araya gelerek çocuklarımızı suç ve suç ortamlarından kurtarmaya, onları suça iten etkenleri belirleyerek bu etkenleri ortadan kaldırmaya, onları yararlı bireyler olarak yeniden toplumla bütünleştirip topluma kazandırmaya yönelik faaliyetler yürütsün istiyoruz. Erzurum ÇAM projesi, bu bilincin sonucu olarak ortaya çıktı. Çocuk mahkemesi ya da gençlik mahkemesi gibi adliye dışında bir kısım birimlerin yapılandırdığı örnekler şüphesiz mevcut ancak ÇAM'da bunun ötesine geçilerek bu süreçte görev alan bütün kurumlar entegre bir şekilde bir araya getirilmiş oluyor. Bu nedenle merkezimizin burada gerçekleştireceğimiz uygulamamızın uluslararası standartların üzerinde olduğunu ifade etmek istiyorum."
Çocuk kendisine yardım edildiğini, yalnız olmadığını hissedecek
ÇAM ile amaçlarından bahseden Binici, "Merkezimizde, çocuklara yönelik bütün adli işlemler çocuk dostu ortamda gerçekleştirilecek, çocuğumuz yargılandığını değil kendisine yardım edildiğini, yalnız olmadığını, devletin kendisini suç ve suç ortamlarından kurtarmak için adeta seferber olduğunu hissedecek. Çocuklar kendilerine hizmet sunan kamu görevlilerimizi, devletimizin şefkatli elini kendilerine uzatan bir ablaları ve ağabeyleri olarak görsün istiyoruz. Merkezde iş ve işlemler gerçekleştirilirken suç teşkil eden eyleme değil çocuğa odaklanılsın, çocuklarımızın beyanları uzmanlarımız aracılığıyla alınsın, çocuklarımız kendilerini kaygıya düşmeden rahatlıkla ifade edebilsin ve çocuklarımızın ilgileri ve yetenekleri tespit edilerek buna uygun tedbirlere hükmedilsin ve bu tedbirler etkin şekilde yerine getirilsin istiyoruz." diye konuştu.
Binici, ÇAM'da onarıcı adalet uygulaması yapmak istediklerini kaydetti.
Suç işlendikten sonra suça sürüklenen çocuğun ya da mağdurun, karşı tarafın neler hissettiğini ve hangi sıkıntıları yaşadığını merkezde görmesini istediklerini anlatan Binici, şunları dile getirdi:
"Hatta her iki tarafın rızasıyla istenmesi halinde suça sürüklenen çocuğumuzun mağdurdan özür dileyebilmesine uygun ortam sağlamak istiyoruz. Yine bir kısım yükümlülükler öngörülerek suça sürüklenen çocuğumuza suç nedeniyle sebep olduğu zararları giderme yönünde bir şans tanınmış olsun istiyoruz. Çocuk savcımız, bazı yükümlülükleri yerine getirmiş olması halinde suça sürüklenen çocuğumuz hakkında kamu davası açılmayıp dava ertelenebilecek. Böylece suça sürüklenen çocuğumuz hakkında bir adli sicil kaydı oluşturulmamış olacak. Tabiri caizse çocuk savcımız suça sürüklenen çocuğumuza bir şans daha tanımış olacak."
Binici, Türkiye'de ilk örneğini ortaya koydukları merkezde çocukların adliyelerin soğuk yüzüyle karşılaşmadan ve öfkelenmeden adli süreçlerini tamamlayarak meslek edinmek istediklerini de sözlerine ekledi.
