Bilkent Üniversitesi Enerji Politikaları Araştırma Merkezi Misafir Öğretim Üyesi Sohbet Karbuz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, doğal gaz piyasasında zor bir dönemden geçildiğini ifade etti.
Asya ve Avrupa'daki doğal gaz stoklarının soğuk kış şartları ve baharda sıcaklıkların beklenenden düşük olması nedeniyle hızla tükendiğini aktaran Karbuz, şöyle konuştu:
"Sadece hava şartları değil, salgın tedbirleri kapsamında uygulanan kapanmaların yerini açılmalara bırakmasıyla sanayi, elektrik üretimi gibi etkenler gaz talebini artırdı. Ancak fiyatların artmasını sadece talebe bağlamak doğru olmaz. Doğal gaz fiyatlarının yükselişinde Avrupa'da karbon fiyatlarının artışı da önemli rol oynadı. Söz konusu fiyatlar kasımda ton başına 25 dolar civarındaydı, şimdi 50 doları geçti. Böyle olunca kömürden gaza geçiş hızlandı. Avrupa'da elektrik üretiminde rüzgar ve güneş de bekleneni veremedi. Bu nedenle gaza yüklenme oldu ve gaz fiyatlarını bir şekilde etkiledi."
Doğal gaz talebinin sadece Avrupa'da değil, Asya'da da ciddi şekilde arttığını dile getiren Karbuz, Çin'in geçen 6 ayda dünyanın en büyük LNG ithalatçısı Japonya'yı geride bıraktığını vurguladı.
Karbuz, Tokyo Olimpiyatları'nın 23 Temmuz'da başlayacağını anımsatarak, "Olimpiyatlar nedeniyle Japonya'nın gaz stoklama durumu da söz konusu. Ne fiyattan olursa olsun alıyorlar. Böyle olunca ithalatçılar arasında da rekabet görüyorsunuz. Fiyata bakmadan LNG ithal eder duruma gelince spot LNG fiyatları otomatik artıyor." ifadelerini kullandı.
Asya'da ABD'den gelen talep fazlası LNG'nin genelde Avrupa'ya gittiğini belirten Karbuz, bu yıl Asya'ya ciddi oranda yönelim olduğunu ve Avrupa'ya beklendiği kadar uygun fiyatlı LNG gelmediğini belirterek, şöyle devam etti:
"Avrupa fiyat açısından zor durumda. LNG fiyatları artıyor. Son tedarikçi olarak bakılan Avrupa'daki bazı LNG tesislerinde bakım ve arızalar nedeniyle LNG giriş kapasitesinde azalma oldu. Bu durumda normalde boru gazına yüklenilir ama Norveç'ten daha fazla boru gazı gelemiyor. Rusya hem Kuzey Akım hem Yamal'dan neredeyse tam kapasite gaz gönderiyordu, Ukrayna üzerinden akışı artırabilirdi fakat Ukrayna'ya koz vermek, normal kontrat miktarının üzerine çıkmak istemiyor. Rusya ve Ukrayna arasında 'Kuzey Akım-2'yi önlemeye çalışıyor ama benden ekstra gaz istiyorsunuz' durumu söz konusu. Jeopolitik bir savaş var. Öte yandan Libya'dan İtalya'ya gaz ithalatında haziranda üst üste problemler yaşandı. Boru gazında ve LNG çekme kapasitesinde bir daralma var, diğer taraftan da LNG fiyatları arttı. Durum böyle olunca bu hub fiyatlarına yansıyor. Hollanda'da TTF fiyatları geçtiğimiz günlerde tarihi rekorlara çıktı."
Fiyatlar 2 dolardan 14 dolara çıktı
Fiyatlamaların gerçekleştiği merkezler olarak bilinen hublardaki fiyatlara ilişkin de bilgi veren Karbuz, doğal gaz birim fiyatının 7 Temmuz itibarıyla Birleşik Krallık'ın NBP merkezinde 10,92 dolar, TTF'te 11,19 dolar ve Asya spot LNG piyasasının göstergesi olarak kullanılan JKM'de 12,69 dolar olduğunu söyledi.
Karbuz, bu merkezlerde fiyatların Haziran 2020'de 2 doların altında olduğunu, bu yıl ise 14 dolara kadar çıkarak satıcılara çok yüksek kar bıraktığını anlattı.
Avrupa'daki gaz stoklarının haziran sonu itibarıyla son 10 yılın aynı dönemine kıyasla en düşük seviyede olduğunu kaydeden Karbuz, "Bu fiyatlardan kimsenin depolara gaz doldurmaya eli varmıyor ki son derece haklılar. Normalde yaz aylarında fiyatların düşmesi lazımdı. Şimdi 'kışın ne yapacağız, depolardan gaz çekme durumuna geldiğimizde hava durumu ne olacak' diye düşünülüyor. Eğer havalar kötüyse ve depolarda yeteri kadar gaz yoksa o zaman gaz fiyatlarında yeni bir şenlik olacak. Fiyatlardaki volatilite çok fazla." değerlendirmesinde bulundu.
