İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'de düzenlenen ŞİÖ 21. Devlet Başkanları Zirvesi'nde konuştu.
Bugünkü zirvede İran'ın ŞİÖ'ye tam üye olarak kabul edildiğini duyuran Reisi, "Bölgesel düzeyde gerçek barış ve iş birliğini sağlamak için birkaç fırsattan biri olan bu önemli ve etkili toplantıya katılmaktan duyduğum memnuniyetimi ifade etmeme izin verin. İran'ın daimi üyeliği vesilesiyle tüm üyelere samimi teşekkürlerimi sunuyorum." dedi.
Uluslararası sistemin kutuplaşmaya ve bağımsız devletler lehine gücün yeniden dağılımına doğru değiştiğini belirten Reisi, ŞİÖ'yü ekonomik, siyasi ve demografik değerlere sahip bir örgüt ve küresel çok taraflılık için "itici bir güç" olarak niteledi.
İran'ın dış politikasının uluslararası kuruluşlara aktif katılım, çok taraflılık, iş birliği ve karşılıklı saygı üzerine kurulduğunu aktaran Reisi, "Dünya yeni bir döneme girdi. Hegemonya ve tek taraflılık ortadan kalkıyor. Uluslararası sistemdeki güç bağımsız devletler lehine değişiyor." diye konuştu.
Güvensizlik ve terörizm gibi tehditlerin bölgesel kalkınma ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi engellediğini ifade eden Reisi, "Suriye'de terörizm ve aşırılıkla mücadelede İran ve Rusya arasındaki stratejik ortaklık, diğer bölgesel ve bölge ötesi ortaklarla gelecekteki iş birliği için değerli bir deneyim ve başarılı bir modeldir. Terör ve aşırıcılıkla mücadelede barış ve ittifakın gerçekleştirilmesi için bu zirveye katılan tüm ülkelere iş birliği elimi uzatıyorum. Kalkınma ve ilerlemenin ihtiyaç duyduğu güvenlik ve adaleti sağlamak için toplu girişimlere ihtiyacımız var." değerlendirmesinde bulundu.
İran Cumhurbaşkanı Reisi, bölgesel barış ve kalkınmanın, bölgedeki önemli ülkelerin iş birliği ve koordinasyonuyla sağlanabileceğini belirterek, bu doğrultuda ülkeler arasında altyapı bağlantılarının oluşturulması ve güçlendirilmesinin de önemli ve gerekli olduğunu söyledi.
Çin'in Bir Kuşak Bir Yol Projesi, Avrasya Ekonomik Birliği ve Kuzey-Güney Koridoru gibi bölgedeki altyapı projelerinin birbirlerini tamamladığını ifade eden Reisi, "İran, üç altyapı projesi arasındaki bağlantıdır. İran, Kuzey-Güney Koridoru üzerinden Güney ile Kuzey Avrasya arasındaki bağlantı noktası olabilir ve Orta Asya ve Rusya'yı Hindistan'a bağlayabilir." dedi.
Afganistan'daki gelişmeler
Konuşmasında Afganistan'daki gelişmelere de değinen Reisi, bu ülkedeki durumun sorumlusunun ABD olduğunu ancak bölge ülkelerinin Afganistan halkının sorunlarını aşabilmesi için gerekli kolaylaştırıcı koşulları oluşturması gerektiğini dile getirdi.
Reisi, ülkesinin Afganistan'da kapsayıcı ve bağımsız bir hükümetin kurulması için her türlü desteğe hazır olduğunu vurgulayarak, "Elbette böyle bir hedef hiçbir ülkenin tek başına çabalarıyla gerçekleşmez. Bu yüzden bölgesel mekanizmalar şeklinde ortak ve organize çalışmalar yapılmalıdır." dedi.
İran'ın nükleer programı
İran'ın nükleer programı ve bu konuyla ilgili sürdürülen görüşmeler hakkında da değerlendirmelerde bulunan Reisi, ülkesinin barışçıl nükleer faaliyetlerinin uluslararası düzenlemeler çerçevesinde devam ettiğini ve kesintisiz süreceğini belirtti.
Nükleer müzakereleri sürdürme niyetinde olduklarına ancak baskı altında müzakereleri kabul etmeyeceklerini ifade eden Reisi, "Diplomasi, ülkelerin ulusal çıkarlarını güvence altına almanın yollarından biridir tehditler ve baskılar diplomasiyi zayıflatır. Maalesef bazı taraflar diplomasiyi bir sindirme ve kendi lehlerine baskı aracı olarak kullanabileceklerini düşünüyor ve böylece diplomasiyi fiilen sahadan kaldırıp etkisiz hale getiriyorlar." diye konuştu.
Reisi, yaptırımların kaldırılmasını İran'ın vazgeçilmez hakkı olarak gördüklerini ve bu hakkı ihlal eden hiçbir süreci İran halkının çıkarına olarak görmediklerini dile getirdi.
Doğu'nun NATO'su olarak nitelendirilen ŞİÖ'nün üye sayısı 9'a çıktı
Türkiye'nin "diyalog ortağı" olarak yer aldığı ŞİÖ, ilk olarak Şangay Beşlisi adıyla 1996'da Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan temsilcilerinin Çin'in Şangay kentinde bir araya gelerek Sınır Bölgelerinde Askeri Güvenin Derinleştirilmesi Anlaşması'nı imzalamasıyla kuruldu. 2001'de Özbekistan'ın da katılımıyla üye sayısı 6'ya çıkan Şangay Beşlisi'nin adı Şangay İşbirliği Örgütü olarak değişti. Pakistan ve Hindistan da daha sonra tam üye olarak örgüte kabul edildi. 2005'te ŞİÖ'ye gözlemci olarak kabul edilen İran'ın tam üyeliğinin onaylanmasıyla örgütün üye sayısı 9'a çıktı.
Afganistan, Moğolistan ve Belarus ise ŞİÖ'de gözlemci üyeler olarak yer alıyor.
Doğu'nun NATO'su olarak nitelendirilen ŞİÖ, üye ülkeler arasında askeri, ekonomik ve kültürel iş birliğini sağlamayı ve özellikle güvenlik konusunda ortaklıklar geliştirmeyi amaçlıyor.
