Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sonrası futbol kulüplerinin neredeyse tümünün gelirlerinde ciddi azalmalar meydana geldi. Maç günü ve yayın gelirlerinin yanında bu durumdan en çok etkilenen tartışmasız kulüplerin ticari gelirleri oldu. Bu durum, ister istemez futbol kulüplerini yeni arayışlar içerisine soktu.
Kulüp sahipliği sistemi ve vizyon değişikliği
Kulüp sahipliği sistemi dünyada oldukça yaygın bir sistem olmakla birlikte, bu sistemin en çok uygulandığı yerlerden biri İngiltere. Ada ülkesinde kulüplerin çoğu büyük şirketler tarafından sahipli ve profesyonel bir şekilde yönetiliyor. Bu durumun en güzel örneği Manchester City. City Grubu'nun İngiltere dışında Amerika, Avustralya, Japonya, Meksika, İspanya, Çin ve Hindistan'da kulüpleri var. Grubun amacı her kıtada önemli şehirlerden birinde bir kulübe sahip olmak ve tüm kulüpleri tek bir çatı altında başarıya taşımak.
Vizyona, yenilikçiliğe ve iyi planlamaya sahip olunduktan sonra Kovid-19 sonrası da dahil olmak üzere kulüplerin ticari gelirlerini arttırma noktasında her zaman yeni yöntemler keşfedilebilir
Günümüzde bu örneğe en çok benzeyecek kulüplerin başında köklü bir tarihe de sahip olan Newcastle United gözüküyor. Geçtiğimiz senelerde maddi olarak zorluklar yaşayan ve başarılı sonuçlar alamayan kulüp, eski efsane futbolcuları Alan Shearer dahil tüm taraftarların tepkisini çekmişti. Bu nedenle, taraftarlar kulübün Suudi Arabistan Kraliyet Ailesi'ne satılmasını olumlu karşıladı. Kulübün satılmasıyla birlikte kulübe yeni bir vizyon geleceği, tüm sponsor ve partnerlerin dikkatini çekeceği ve ticari gelirlerin artacağı muhtemel.
Katar sahipli Fransız kulüp Paris Saint Germain'in (PSG) 10 yıl önceki yıllık gelirleri 100 milyon avrodan azdı. Ancak, kulüp satıldıktan sonra profesyonel ve vizyoner bir yönetim tarzı benimsedi. Kısa bir süre sonra ise PSG'nin yıllık gelirleri 600 milyon avroyu aştı. Aynı şekilde, Manchester City'nin sahibi olan City Futbol Grubu'nun global çaptaki değeri 3 milyar avroyu aştı.
Yeni sahipli kulüpler ile kulüplerin vizyonunun değiştirilmesi ve profesyonel yönetim anlayışına sahip olması, kulüplerin marka değeri yüksek futbolcuları transfer etmesi, kulüplerin stadyum ve tesis isimlerini sponsorların dikkatine sunması, ticari gelirleri arttırabilecek aksiyonlardan yalnızca birkaçı
Newcastle United'ı sahiplenen Suudi yönetimin de aynı yolu izlemesi ve yeni projelerle ticari gelirleri ciddi anlamda arttırması bekleniyor. Newcastle United Kulübü'nün global çapta City Grubu'na benzer bir yapı kuracağı ve ticari gelirlerini arttırmak adına başka ülke kulüpleri ile anlaşmalar yapacağı düşünülüyor. Şimdiden İtalya'dan Inter Milan ve Fransa'dan ise Marsilya kulüpleriyle iletişime geçildiği konuşuluyor.
Newcastle United Kulübü tarafından planlanan bir diğer proje ise Newcastle şehrinin nehir kenarında olması sebebiyle şehrin stratejik öneme sahip olması ve İngiltere-Suudi Arabistan arasındaki deniz ticaretinin bu vasıtayla arttırılması. Kulüp şehre ilişkin tüm kaynakları ticari gelirlerini arttırmada araç olarak kullanma niyetinde.
Son olarak, kulübün önümüzdeki transfer dönemlerinde başarılı ve marka değeri olan futbolcuları takıma kazandırması ve bu yolla da ticari gelirlerinde artış sağlaması düşünülen projeler arasında.
Manchester City ve Paris Saint Germain kulüplerinden sonra Newcastle United da doğru ve profesyonel bir yönetim anlayışıyla ticari gelirlerinde ciddi artışlar sağlayabilir ve futbol piyasasındaki marka değerini arttırabilir.
Marka değeri olan futbolcuların transferi
Özellikle Kovid-19 salgını sonrası Avrupa kulüplerinin gelirleri ciddi anlamda azaldı. Örneğin, son dönemlerde sportif başarı yaşayamamasına rağmen dünya üzerinde marka değeri en güçlü kulüp olan Manchester United bile ticari gelirlerini arttırmakta zorlandı. Manchester United'ın ticari gelirleri başarısız sonuçlar sonrasında özellikle 2017 yılından günümüze neredeyse durma noktasına geldi. Manchester United, 2017-2021 yılları arasında her sene 275 milyon avro ticari gelir elde etti. Bu rakam birçok kulübün üzerinde olsa da Manchester United gibi ticari gelirlerini her sene arttıran ve global düzeyde yeni pazarlara açılan bir kulüp için başarısız bir sonuçtu.
Manchester United ve Paris Saint Germain kulüplerinin Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi'yi transfer etmelerinin altında yatan en önemli neden, azalan veya durma noktasına gelen ticari gelirlerini canlandırmak ve arttırmak.
Cristiano Ronaldo'nun transferi sonrasında Manchester United'ın sosyal medya hesaplarında ilk 7 gün içerisinde yüzde 2.43'lük büyüme gerçekleşti. Borsada aynı gün içerisinde kulübün hisseleri yüzde 8 artış gösterdi. Sponsorlardan yılda 40 milyon avro gelir elde eden Cristiano Ronaldo, kulübe ayrıca birçok partnerini de beraberinde getirdi. 23 global partner, 13 finansal partner, 9 medya partneri ve 3 bölgesel partnere sahip olan Manchester United'ın bu transfer ile global sponsorlukları, bölgesel partnerleri ve global anlaşmaları arttı. Manchester United, transferin resmi olarak gerçekleştiğini kamuoyuna duyurduktan sonraki ilk 24 saatte yaklaşık 60 milyon dolarlık forma satış geliri sağladı ve bu rakam Premier Lig rekoru olarak tarihe geçti.
Ronaldo'nun Juventus'a transferinde de ticari gelirlerde ciddi artış sağlanmıştı. 2017 yılında 106 milyon avro olan ticari gelirler yüzde 60'lık bir artışla 2020 yılında 165 milyon avroya kadar çıkmıştı. Aslında Ronaldo'nun Manchester United'a transferinin altında yatan neden, dünyanın en büyük markasının yeniden eski günlerine döndürülmesi ve Kovid-19 öncesi ile sonrası durağanlaşan ticari gelirlerinin arttırılmasıydı.
Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi eşi bulunmaz futbolcular olsalar da kulüplerin ticari gelirlerini arttırması için marka değeri olan futbolcuları transfer etmesi ve bu tarz transferleri planlaması önümüzdeki dönemlerde de oldukça muhtemel.
Stadyum ve tesis isim sponsorluğu
Ticari gelirlerin önemli noktasını oluşturan gelir kaynaklarından biri de sponsorluklar. Büyük şirket ve markalar kulüplerin isimlerine, stadyumlarına, formalarına sponsor oluyorlar. Bu önceden beri izlenen bir yöntem, ancak Kovid-19 sonrası azalan ticari gelirlerle birlikte stadyum isim sponsorluklarındaki miktarlar arttı ve stadyumların yanında tesislere de kulüpler sponsor bulmaya başladı.
Stadyum isim sponsorluğu yapan kulüplere Beşiktaş ve Fenerbahçe'den sonra Galatasaray da eklendi. Galatasaray, ciddi bir sponsorluk anlaşmasına imza attı ve ticari gelirlerini bu vasıtayla arttırdı.
Uluslararası denetim firması KPMG verilerine göre ülkemiz kulüpleri, stadyum isim sponsorluğu konusunda birçok Avrupa ülkesinin önünde. Şöyle ki Bundesliga ve Amerika Futbol Ligi'nden sonra en çok stadyum isim sponsorluğu bulunan kulüp sayısına sahip ülke Türkiye. Yıllık gelir anlamında stadyum isim sponsorluğundan en çok ticari gelir kazanan kulüpler ise Manchester City ve Atletico Madrid kulüpleri. Fenerbahçe ve Beşiktaş, yıllık stadyum isim sponsorluğu kazançlarıyla ilk 10 da yer alıyor.
En çok stadyum isim sponsoru olan şirketlerin bulunduğu sektörler ise sırasıyla bankacılık, otomotiv ve sanayi.
Kovid-19 sonrası ticari gelirleri azalan, başarısız sonuçlar alan ve yeni bir stadyuma sahip olan Tottenham da stadyumu için isim sponsoru arayışında ve böylece ticari gelirlerini arttırmayı planlıyor. Hatta kulübün bu konuda isim sponsoru bulması için bir şirketle anlaştığı biliniyor. Real Madrid ve Barcelona da son isim sponsorluğu anlaşmalarında benzer yolu izledi.
Günümüzde ticari gelirlerini arttırmak için farklı arayışlar içerisinde olan kulüpler, stadyum dışında tesisleri için de isim sponsoru bulmaya başladı. Buna en güzel örnek; altyapısından Lothar Matthaus, Stefan Effenberg, Ter Stegen ve Marco Reus gibi önemli isimleri yetiştiren Alman Borussia Mönchengladbach Kulübü. Altyapıya ve geleceğe önem veren ve bu konuda çok iyi tesisleşen kulübün altyapı sponsoru otomobil firması Porsche oldu. Kulübün altyapı tesislerine firmanın ismi verildi ve firma isminin altında yetenek ve gelişim programları düzenlendi. Kulüp bu şekilde hem altyapısı için maddi kaynak yarattı hem de ticari gelirlerini arttırma noktasında büyük bir global şirketle anlaşmış oldu.
Yeni sahipli kulüpler ile kulüplerin vizyonunun değiştirilmesi ve profesyonel yönetim anlayışına sahip olması, kulüplerin marka değeri yüksek futbolcuları transfer etmesi, kulüplerin stadyum ve tesis isimlerini sponsorların dikkatine sunması, ticari gelirleri arttırabilecek aksiyonlardan yalnızca birkaçı. Kulüplerin dijitalleşmesi, dijital para pazarına girmeleri ve taraftarlar ile futbolcuları bir araya getiren platformlar yaratmaları, ticari gelirleri arttıracak diğer noktalar.
