Türkiye'nin enerji haritasında 'yeşil'in payı artıyor

Yenilenebilir enerji kurulu gücündeki artışla dünya sıralamasında basamakları hızla tırmanan Türkiye'nin temiz enerji haritasında, İzmir rüzgar, Konya güneş, Aydın jeotermal, Şanlıurfa hidroelektrik ve İstanbul biyokütle kapasitesiyle lider şehirler olarak öne çıkıyor.

AA muhabirinin, Dünya Yenilenebilir Enerji Günü dolayısıyla yaptığı derlemeye göre, Türkiye'nin yenilenebilir enerji kurulu gücü nisan sonu itibarıyla lisanslı ve lisanssız olmak üzere 50 bin 990 megavata ulaştı ve elektrikteki toplam 97 bin 377 megavat kapasitenin yüzde 52,5'ini oluşturdu.

Bu dönemde, yenilenebilir enerji kaynakları arasında en yüksek payı 31 bin 280 megavatla hidroelektrik santralleri aldı. Bunu 9 bin 543 megavatla rüzgar, 7 bin 70 megavatla güneş, 1595 megavatla jeotermal ve 945 megavatla biyokütle takip etti.

Türkiye'de yenilenebilir enerji yatırımlarının büyüklüğü 50 milyar dolar seviyesini aşarken, kurulu güç kaynak ve il bazında farklılıklar gösteriyor.

Şanlıurfa, 3 bin 128 megavatla hidroelektrikte en yüksek kapasiteye sahip şehir olarak ilk sırada geliyor. Elazığ, 2 bin 287 megavat, Diyarbakır 2 bin 250 megavat, Artvin 2 bin 167 megavat ve Adana 1902 megavatla hidroelektrikte en fazla kurulu güce sahip ilk 5 şehir arasında yer alıyor.

Ayrıca, Samsun 1879 megavat, Bingöl 1316 megavat, Kahramanmaraş 1300 megavat, Mardin 1213 megavat ve Giresun 940 megavat hidroelektrik kapasitesiyle öne çıkıyor.

Türkiye'de mevcut durumda, 253 santralde rüzgar enerjisi türbinleri elektrik üretimi gerçekleştiriyor. Rüzgar enerjisinde 1635 megavatla İzmir başı çekerken, İzmir'i 1275 megavatla Balıkesir ve 808 megavatla Çanakkale izliyor. Rüzgar enerjisinde 736,5 megavat kurulu güçle Manisa ve 412,5 megavat kurulu güçle Hatay da en fazla kapasiteye sahip ilk 5 şehir arasında yer alıyor.

İstanbul 398,7 megavat, Aydın 391 megavat, Kırklareli 379,2 megavat, Afyonkarahisar 323,8 megavat ve Kayseri 272 megavat rüzgar enerjisi kurulu gücüyle dikkati çekiyor.

Türkiye'nin güneş enerjisinde kurulu gücü 6 bin 450 megavatı lisanssız, 620 megavatı ise lisanslı olmak üzere toplam 7 bin 70 megavat seviyesinde bulunuyor.

Bu kapasitenin 843 megavatına sahip Konya, güneş enerjisinde en yüksek kurulu güce sahip şehir olarak ilk sırada yer alıyor.

Türkiye'de dağıtık elektrik gücünün en belirgin örneği olarak değerlendirilen güneş enerjisinde Ankara 383,8 megavat, Şanlıurfa 370 megavat, Kayseri 333 megavat, İzmir 291 megavat, Afyonkarahisar 244,6 megavat, Kahramanmaraş 232 megavat, Manisa 217 megavat, Mersin 201 megavat ve Denizli 194 megavat kurulu güç bulunuyor.

Jeotermal enerjisi kurulu gücünün oluşmasında yer altı kaynakların potansiyeli belirleyici olduğundan, Türkiye'deki jeotermal kapasitesi ağırlıklı olarak Ege bölgesiyle sınırlı kalıyor.

Jeotermalde Aydın 850,4 megavatla en fazla kapasite sahibi şehir olarak başı çekerken, Aydın'ı 354 megavatla Denizli, 349 megavatla Manisa, 27,3 megavatla Çanakkale, 12 megavatla İzmir ve 2,8 megavatla Afyonkarahisar takip ediyor.

Türkiye'de diğer temiz enerji kaynaklarına göre daha yavaş ilerlese de yüksek potansiyel barındıran biyokütle kurulu gücünde en yüksek kapasite 139 megavatla İstanbul'da bulunuyor.

Ankara 83,9 megavat, İzmir 58,2 megavat, Balıkesir 53,2 megavat ve Afyonkarahisar 51,5 megavatla en fazla biyokütle kapasitesine sahip ilk 5 şehir olarak öne çıkıyor.

Ayrıca, Tekirdağ'ın 44,3 megavat, Antalya'nın 40,6 megavat, Adana'nın 38,6 megavat, Samsun'un 38,3 megavat ve Konya'nın 36,2 megavat biyokütle kurulu gücüne sahip olduğu biliniyor.

Türkiye genelinde 72 şehirde hidroelektrik santrali bulunurken, 62 şehirde de biyokütle tesisi elektrik üretiyor.

Türkiye, temiz enerji kurulu gücüyle geçen yıl dünyada 12'nci, Avrupa'da ise 5'inci sırada yer aldı.

21. Yüzyıl Yenilenebilir Enerji Politikaları Organizasyonu'nun (REN21) 2021 Yenilenebilir Enerji Küresel Durum Raporu'na göre, jeotermal kurulu gücünde dünyada 4'üncü sırada gelen Türkiye, dünyadaki toplam kapasitenin yüzde 11'ini oluşturdu.

Öte yandan, Türkiye geçen yıl Çin'den sonra en yüksek hidroelektrik kapasitesini devreye alan ülke oldu. Türkiye, bu dönemde küresel hidroelektrik kapasitesinin yüzde 3'ünü karşıladı ve bu alanda ilk 10 ülke arasına girdi.

Türkiye'nin toplam yenilenebilir enerji kapasitesi ise küresel yenilenebilir enerji kurulu gücünün yaklaşık 1,7'sine karşılık geldi.

Temiz enerji kaynakları arasında elektrik üretiminde en yüksek payı hidroelektrik santralleri alıyor. Kuraklık nedeniyle son aylarda hidroelektrik santrallerinin üretimdeki payı düşse de geçen yıl toplam elektrik üretiminin yüzde 25,6’sı hidroelektrik santrallerinden sağlandı.

Londra merkezli araştırma kuruluşu Ember verilerine göre, Türkiye geçen yıl toplam elektrik üretiminin yüzde 12'sini rüzgar ve güneşten karşılayarak dünya ortalamasının (yüzde 9,4) üzerinde performans gösterdi.

Türkiye'nin bu kaynaklardan sağladığı elektrik üretimi 2015-2020 döneminde 3 kat artış gösterdi. Toplam elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payı geçen yıl yüzde 43 seviyesinde gerçekleşti.

Fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonları küresel sıcaklık artışına neden oluyor.

Küresel sıcaklık artışının yol açtığı iklim krizini önlemek için fosil yakıt kullanımının en hızlı şekilde sonlandırılması gerekiyor. Küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlandırmak ve 2050'de net sıfır emisyon hedefine ulaşmak için kritik önemde olan temiz enerji kaynaklarına daha fazla yatırım yapılması gerekiyor.

Bu kapsamda, özellikle son yıllarda birçok ülke başta kömür olmak üzere fosil yakıtlardan çıkış stratejileri ortaya koyarken, dünyada çapında temiz enerji dönüşümü giderek daha yaygın hale geliyor.

Temiz enerji dönüşümü şirketlerin ve bankaların yatırım planlarını da şekillendiriyor. Şu anda dünyadaki tüm kalkınma bankaları kömür finansmanını durdururken, yenilenebilir kaynaklara yatırımları artırmayı taahhüt ediyor.

Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, 2050'de net sıfır emisyonu başarmak için ülkelerin 2030'a kadar yıllık 5 trilyon dolar temiz enerji yatırımı gerçekleştirmesine ihtiyaç duyuluyor. Bu rakam, küresel enerji sektöründeki yıllık 2,3 trilyon dolarlık mevcut yatırım hacminin yaklaşık 2 katı seviyesinde bulunuyor.

Rüzgar ve güneş enerjisinde yıllık 1000'er megavat kapasite oluşturmayı hedefleyen Türkiye'nin küresel temiz enerji yatırımlarından daha fazla pay alabilmesi, finansmana erişiminin kolaylaşması, daha fazla yabancı yatırımcı çekebilmesi ve cari açığını azaltabilmesi için yenilenebilir enerji yatırımları kritik önem taşıyor.